رشته علوم قرآن و حدیث

مقدمه:

قرآن کریم و احادیث منقول از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت (علیهم السلام) در همه فرق اسلامی به عنوان اصلی‌ترین منبع شناخت معارف و آموزه‌های دینی شناخته می‌شود. مطالعه و بررسی این منابع از صدر اسلام تا کنون یکی از مهم‌ترین دانش‌های دینی به حساب می‌آید. تفسیر قرآن کریم، جمع‌آوری و صحت روایات، تاریخ قرآن کریم و احادیث و ... از جمله موضوعاتی است که همواره مورد مطالعه دانشمندان اسلامی بوده و سابقه‌ای به عمر اسلام دارد. قرآن کتاب آسمانی و سرچشمه علوم گوناگون اسلامی مانند علوم ادبی و نیز علوم قرآنی، تاریخ قرآن و منبع بسیاری از علوم ادبی و نیز علوم خاص حدیث و علم رجال و تراجم است. مسلماً همه این علوم در فهم و درک صحیح کتاب و سنت و در تشخیص صحیح و سقیم احادیث و اطلاع از سیره رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم و صحابه گرامی و ائمه به ما کمک کرده و نیاز مبرمی به فراگیری آنها احساس می‌شود.

موضوع رشته:

این رشته در دانشگاه بیشتر با محوریت بررسی‌های تاریخی و علومی شکل گرفته است که وظیفه آنها بررسی مسائل محتوایی و شکلی حوزه قرآن و حدیث. در این رشته به موضوعاتی همچون تفسیر قرآن کریم، روش‌های فهم قرآن کریم، تاریخ قرآن کریم و احادیث، روش‌های بررسی صحت اسناد روایات و ... پرداخته می‌شود. این نوع از بررسی‌ها تأثیر مستقیمی در فهم صحیح و برداشت‌های بدون انحراف از منابع دینی دارد. فقها که وظیفه استنباط احکام الهی از منابع دینی را بر عهده دارند یکی از مهم‌ترین مصرف‌کنندگان مستقیم تولیدات علمی این رشته هستند.

تعریف:

دوره کارشناسی علوم قرآن و حدیث، عبارت است از مرحله‌ای که طلاّب با دروس تخصّصی رشته‌ مربوط آشنا شده، و در پایان موفق به اخذ مدرک کارشناسی در آن رشته می‌شوند.

تذکر: این رشته تلفیقی از نظام آموزشی حوزه و دانشگاه است.

اهداف کلّی دوره:

- تربیت معلّم قرآن و حدیث.

- تربیت مبلّغ قرآن و حدیث.

- تربیت کارشناس در رشته‌ مربوط.

- تربیت طلاّب مستعد برای ورود به دوره کارشناسی ارشد.

اهداف و سیاست‌های آموزشی:

- ایجاد زمینه‌ تعالی اخلاقی و معنوی طلاّب.

- توجه به معارف قرآنی در تدوین سرفصل‌ها و متون درسی.

- ایجاد توانایی تحقیق، تدریس، تبلیغ از طریق کسب مهارت‌های لازم.

- ایجاد توانایی استفاده از متون عربی (متون تفسیری و حدیثی).

- پرورش توانایی استفاده از متون عربی (متون تفسیری و حدیثی).

- شناخت فقه و اصول در حدّ لزوم و متناسب رشته.

- شناخت محورهای اصلی دروس رشته از طریق اختصاص حدّاقل 33% واحدها به آن.

- توجه به دروس مورد نیاز منطقه‌ای با اختصاص درصدی از زمان واحدها به آن.

- کسب اطلاعات عمومی در زمینه علوم و معارف اسلامی و آشنایی با مهم‌ترین آثار و منابع آن.

- فراگیری زبان عمومی (غیر از فارسی و عربی).

ضرورت:

از آنجا که قرآن و سنّت دو منبع اصلی دین اسلام، و تأمین کننده نیازهای دینی مسلمانان است و شناخت آنها برای پژوهش و تدریس آموزه های اسلامی و تبلیغ آنها ضروری است؛ لازم است، که رشته علوم قرآن و حدیث به صورت مستقل برگزار شود تا نیاز جهان اسلام به کارشناسان اسلامی تأمین گردد.

نقش و توانایی:

دانش‌آموختگان این رشته با مطالعه و تحصیل در رشته علوم قرآن و حدیث می‌توانند، پژوهشگر، مبلغ و مدرس قرآن، تفسیر و حدیث شوند، و نقش مؤثری در اعتلای فرهنگ اصیل اسلامی و شناساندن آن به مردم جهان ایفا کنند. و با کسب معلومات نسبی در مقاطع بعدی ادامه تحصیل دهند و به اهداف برنامه ریزی تعمیق بخشند.

معرفی گرایش‌ها

علوم قرآنی:

رشته علوم قرآنی از رشته‌های تولیدکننده اندیشه است زیرا به مطالعه و بررسی دانش‌هایی می پردازند که ذیل مباحث قرآن قرار می‌گیرند. مباحثی مانند تاریخ قرآن، اسباب نزول قرآن، زبان قرآن، تفسیر موضوعی و تفسیر آیات، معربات در قرآن و جدل و استدلال در قرآن که هر یک عامل آشنایی بیشتر دانشجویان با مفاهیم علوم قرآنی می‌گردد .

علوم حدیث:

رشته علوم حدیث از سه منظر کلی به حدیث می‌پردازد که این سه منظر عبارتند از:

1.تاریخ و مصطلحات که در آن تاریخ تطور و تحول و پیدایش علم‌الحدیث از دیدگاه اهل تشیع و اهل تسنن بررسی می‌شود.

2.  علم‌الرجال، که به بررسی زندگی راویان حدیث می‌پردازد.

3.  فقه‌الحدیث که به فهم محتوای احادیث می‌پردازد.

  • بازارهای کار :

فارغ‌التحصیل رشته علوم حدیث می‌تواند به عنوان کارشناس علوم اسلامی در دوایر دولتی مشغول به کار شود و چون به زبان انگلیسی نیز مسلط است، می‌تواند به عنوان رایزن فرهنگی ایران در کشورهای دیگر، مبلغ اسلام و اصول اسلامی گردد و در صورت ادامه تحصیل و کسب مدارج بالاتر به عنوان استاد در دانشگاه‌های داخل یا خارج از کشور فعالیت نماید.

 تفسیر قرآن مجید

در رشته تفسیر قرآن مجید، تفسیر مقدماتی، تفسیر موضوعی، مبانی و روش‌های تفسیر، مفردات قرآن (هر کلمه در قرآن به چه معنا است و مفهوم یک کلمه در آیات مختلف چه تفاوتی دارد)، اعراب قرآن و ادبیات قرآن آموزش داده می‌شود.

گفتنی است که رابطه رشته علوم قرآنی و تفسیر رابطه عموم و خصوص مطلق است. یعنی علوم قرآنی به تمام دانش‌هایی می‌پردازد که ذیل مباحث قرآن قرار می‌گیرند و البته یکی از این دانش‌ها، فهم کردن قرآن یا به تعبیر دیگر تفسیر قرآن است.

  • بازارهای کار :

تا سال 76 تمامی فارغ‌التحصیلان جذب آموزش و پرورش می‌شدند اما در حال حاضر فارغ‌التحصیل این رشته در صورت داشتن توانایی و مهارت لازم می‌تواند در مراکز تحقیقاتی کشور مثل دایره المعارف اسلامی، دایره المعارف شیعه و مراکز دیگر فعالیت نماید.

در ضمن فارغ‌التحصیلان می‌توانند به عنوان معلم قرآن در آموزش و پرورش، فرهنگسراها و مراکز سیاسی و عقیدتی نظامی و انتظامی فعالیت نمایند.